Niepokalana
Wszyscy potomkowie Adama i Ewy ponosili, ponoszą i ponosić będą konsekwencję grzechu pierworodnego popełnionego przez pierwszych rodziców. Otrzymujemy ten grzech w spadku w chwili swojego poczęcia. Jako katolicy wierzymy, że odkupienie jest dla nas możliwe tylko poprzez udział w misterium paschalnym Chrystusa.
Według Katechizmu Kościoła Katolickiego (404, 281): Grzech (pierworodny - przypomnienie autora) będzie przekazywany całej ludzkości przez zrodzenie, to znaczy przez przekazywanie natury ludzkiej pozbawionej pierwotnej świętości i sprawiedliwości. Dlatego grzech pierworodny jest nazywany "grzechem" w sposób analogiczny; jest grzechem "zaciągniętym", a nie "popełnionym", jest stanem, a nie aktem.
Maryja od momentu swojego poczęcia została zachowana nie tylko od grzechu pierworodnego, ale od wszelkiego grzechu, którego mogłaby się dopuścić.
Papież Pius IX
Dogmat
Twierdzenie teologiczne w formie dogmatu wiary o Niepokalanym Poczęciu Najświętszej Maryi Panny (łac. Immaculata Conceptio Beatæ Virginis Mariæ) zostało ogłoszone 8 grudnia 1854 roku przez papieża Piusa IX w bazylice św. Piotra w Rzymie w obecności 54 kardynałów i 140 arcybiskupów i biskupów. Dokument definiuje szczególny stan świętości będący przywilejem Maryi z Nazaretu.
Czytamy w nim m.in:
(...) ogłaszamy, orzekamy i określamy, że nauka, która utrzymuje, iż Najświętsza Maryja Panna od pierwszej chwili swego poczęcia – mocą szczególnej łaski i przywileju wszechmogącego Boga, mocą przewidzianych zasług Jezusa Chrystusa, Zbawiciela rodzaju ludzkiego – została zachowana jako nietknięta od wszelkiej zmazy grzechu pierworodnego, jest prawdą przez Boga objawioną, i dlatego wszyscy wierni powinni w nią wytrwale i bez wahania wierzyć.
Tym samym kto by tej prawdzie zaprzeczał, sam wyłączyłby się ze społeczności Kościoła, stałby się odstępcą i winnym herezji.
W XIX w. odnotowano trzy interwencje Maryi dotyczące prawdy o Jej niepokalanym poczęciu. Jeszcze przed ogłoszeniem dogmatu w Paryżu przy ul. du Bac w 1830 r. św. Katarzyna Labouré doznała objawienia Maryi. Matka Boża nakazuje wówczas wybicie specjalnego medalika; awers ma przedstawiać wizerunek Maryi z wyciągniętymi ku ziemi ramionami (symbol spływających łask) i z wężem pod stopami oraz z napisem wokół: "O Maryjo bez grzechu poczęta, módl się za nami, którzy się do Ciebie uciekamy", rewers – krzyż, napis I. M. (Immaculata Maria – Niepokalana Maryja) i dwa serca: jedno z cierniami, drugie przebite mieczem.
Cztery lata po ogłoszeniu dogmatu Maryja potwierdziła jego zapisy podczas objawień w Lourdes przedstawiając się Bernardecie Soubirous: "Jestem Niepokalane Poczęcie".
Natomiast 1 lipca 1877 r. podczas objawienia w Gietrzwałdzie do jednej z widzących - Justyny Szafryńskiej - powiedziała „Jestem Najświętsza Panna Maryja Niepokalanie Poczęta”.
Cudowny medalik
Catherine Labouré
Bernardette Soubirous
Dogmat o Niepokalanym Poczęciu Maryi Panny nie jest uznawany przez kościoły protestanckie, natomiast w Kościele prawosławnym prawda o niepokalanym poczęciu Maryi jest powszechnie wyznawana.
W kulturze zachodniej od XV w. Niepokalana przedstawiana była jako Niewiasta z Apokalipsy, "obleczona w słońce".
Od XIX w. popularne są wizerunki Niepokalanej związane z objawieniami z Lourdes. Wiek później – z objawieniami w Fatimie oraz w Medjugorie.
Rys historyczny
W VII wieku w Kościele greckim, a w VIII w. w Kościele łacińskim ustanowiono święto Poczęcia Maryi.
W 1477 papież Sykstus IV ustanowił w Rzymie święto Poczęcia Niepokalanej. Od czasów Piusa V (+ 1572 r.) zaczęto obchodzić je w całym Kościele katolickim.
W 1546 Sobór Trydencki, wykładając naukę o powszechności grzechu pierworodnego, zastrzegł, że nie dotyczy on osoby Marii. Było to jednoznaczne opowiedzenie się po stronie przekonania o wyjęciu jej spod skutków grzechu pierwszych rodziców. Pius V, dominikanin, który wdrażał postanowienia Soboru, w bulli Super Speculum (1570), przypomniał postanowienia Sykstusa IV sprzed stu laty i również zakazał dyskusji, z wyjątkiem dyskusji akademickich.
W roku 1617 papież Paweł V zakazał wygłaszania publicznie opinii sprzecznych z wiarą w Niepokalane Poczęcie Maryi, a Grzegorz XV w 1622 r. rozszerzył ten zakaz również na pisma prywatne.
W 1708 r. papież Klemens XI ustanowił 8 grudnia święto Niepokalanego Poczęcia jako obowiązujące w całym Kościele.
W 1879 papież Leon XIII podniósł Święto Niepokalanego Poczęcia do rangi zdwojonego rytu pierwszej klasy (duplex primae classis) i rozciągnął na cały Kościół.
W tradycji wschodniej już w X w. przyjęto tylko jeden typ ikon przedstawiający spotkanie rodziców Maryi - św. Joachima ze św. Anną - przy Złotej Bramie w Jerozolimie. W tym bowiem czasie, według teologów prawosławnych, miał nastąpić moment poczęcia Maryi.